ÖZGÜVENLİ ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK
Özgüven gelişimi, temelleri çocukluk çağında atılan bir süreçtir. Özgüven; sağlıklı bir kişilik ve sosyal ilişkilerin kurulmasında önemli bir noktadadır. Bu konuda ebeveynler çocuklarının daha özgüvenli olması ve özgüvenlerini arttırma konusunda neler yapabileceğini merak etmektedir. Çocukluk çağında özgüven gelişimini desteklemek için neler yapılabilir bir bakalım…
ÖZGÜVEN NEDİR?
Özgüven kavramı geçmişten günümüze gerek psikolojide gerekse sosyal bilimlerin diğer alanlarında üzerinde en çok çalışılan, en çok araştırma yapılan kavramlardan biri olmuştur. Yapılan araştırmalar özgüven olgusunun kişinin ruh sağlığı, başarı ve mutluluğundaki önemini ön plana çıkarmıştır. Özgüven, kişinin kendine olan güvenini ve yeteneklerine/becerilerine dair inancını ifade eder. Özgüven kavramı, bireyin kendi değerini, becerilerini ve potansiyelini tanıması, farkında olması ve bu anlayışla kararlar alabilmesi açısından önemlidir. Özgüven hem kişisel hem de sosyal yaşamda belirleyici bir unsurdur.
ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN GELİŞİMİ
Özgüven, bireyin kendine olan inancı ve değerini hissetmesiyle ilgili bir duygudur ve temelleri çocukluk çağında atılmaktadır. Çocukluk döneminde özgüven gelişimi, sağlıklı bir kişilik ve sosyal ilişkilerin kurulmasında önemli bir noktadadır.
ÖZGÜVENİN ÖNEMİ
Özgüven, çocukların hayata dair tutumlarını etkileyen bir noktadadır. Yüksek özgüvene sahip çocuklar, yeni deneyimlere daha açık olurlar, zorluklarla ve problemlerle başa çıkma konusunda daha cesur davranırlar ve sosyal ilişkilerde daha girişken olma eğilimindedirler. Düşük özgüven; çocukların genel mutlulukları ile birlikte, akademik başarılarını, sosyal ilişkilerini de olumsuz etkileyebilir.
ÖZGÜVENİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Aile Desteği ve İletişim: Aile, çocukların özgüven gelişiminde en temel yapı taşıdır. Ebeveynlerin, çocuklarına olan sevgileri, destekleri ve sağlıklı iletişimleri, çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar.
Sosyal Çevre: Çocuklar, akranlarıyla etkileşimde bulunarak sosyal becerilerini geliştirirler. Arkadaş ilişkileri, çocukların sosyal kimliklerini oluşturmalarına yardımcı olur. Akran baskısı, akran zorbalığı, destekleyici arkadaş ilişkileri ve sosyal kabul gibi durumlar, özgüven üzerinde doğrudan etkilidir.
Eğitim ve Başarı Deneyimleri: Çocukların eğitim hayatında karşılaştıkları başarılar olumlu motivasyon sağlayarak özgüvenlerini artırır. Başarı öğrenme isteğini tetikler, başarısızlık ise güven kırıcı olabilir.
Toplumsal Normlar ve Sosyal Medya: Toplumdaki güzellik, zeka veya başarı algısı, çocukların özsaygısını etkileyebilir. Medya aracılığıyla sunulan imajlar ve gerçek dışı algılar özgüvenlerini zedeleyebilir. Medyanın olumsuz etkilerinden korunmak için ebeveynler, çocukları medya okuryazarlığı konusunda desteklemelidir.
AİLENİN ÖZGÜVEN ÜZERİNDE ETKİSİ VAR MIDIR?
Ailenin özgüven düzeyi üzerindeki etkisinin araştırıldığı çeşitli çalışmalar incelendiğinde;
● Ebeveyn-çocuk etkileşimi fazla olan ailelerdeki çocukların özgüven düzeylerini de yüksek olarak bulduğu
● Ergenlerin ebeveynleri ile iletişimi ile özgüvenleri arasında olumlu yönde bir ilişki bulunduğu
● Aile içi iletişimin çocuğun özgüven düzeyini çok fazla etkilediği
● Uyumlu ailede yetişen çocukların özgüveni, uyumsuz ailede yetişen çocuklara göre belirgin bir düzeyde yüksek olduğu
● Demokratik ana baba tutumunun, çocukların özgüvenlerinin gelişimine olumlu yönde etkisi olduğu
● Baskıcı-otoriter, koruyucu ve ilgisiz-kayıtsız ana baba tutumlarının ise çocukların özgüvenlerinin gelişimine olumsuz yönde etkisi olduğu
gibi önemli sonuçlar gözler önüne serilmektedir. Çocuk için en önemli kişiler anne ve babadır. Ebeveynin ilgili ve benimseyici tutumu çocuğun özgüvenini yükseltirken, çocuğu önemsemeyen ve dışlayan tutumları ise düşük özgüvene neden olur.
DAHA ÖZGÜVENLİ ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN EBEVEYNLER NELER YAPABİLİR?
Ebeveynler, çocuklarının özgüven gelişimini desteklemek için şu stratejileri uygulayabilir:
Olumlu Geri Bildirim: Çocukların çabalarını takdir etmek ve başarılarını kutlamak, onların kendine güven duymalarınI arttırır. Yapıcı eleştirilerde bulunmak, hatalardan ders çıkarmalarına olanak sağlar. ‘’Önemli olan denemekti.’’ ‘’Bu iş için çok çabaladın, tebrik edrim.’’ gibi motivasyon cümleleri ile emeklerini takdir etmek etkili olabilir.
Sorumluluk Verme ve Bağımsızlıklarını Destekleme: Çocuklara yaşlarına uygun sorumluluklar vermek, küçük görevler vermek bağımsızlıklarını artırır ve sorun çözme becerilerini geliştirir. Bu, çocukların kendilerine olan inançlarını güçlendirir, bağımsızlık algısını ve özgüvenlerini destekler.
Deneyimlere Açıklık: Yeni deneyimlerin teşvik edilmesi, çocukların farklı alanlarda kendilerini denemelerine olanak tanır. Spor, sanat, müzik gibi çeşitli aktivitelere katılım,kendilerini tanımalarını, keşfetmelerini başarı hissi tatmalarını sağlar.
Duygusal Destek: Ebeveynlerin çocuklarının hissettiği duyguları anlaması ve bu duyguları ifade etmelerine yardımcı olması, öncelikle duygusal zeka gelişimine etki ederek, özgüven gelişiminde önemli bir adım olacaktır.
Rol Model Olmak: Ebeveynler, kendi davranışlarıyla çocuklarına örnek olmalıdır. Ebeveynlerin kendilerine yönelik olumlu tutumları, çocukların kendilerine karşı tutumlarını da belirleyerek özgüvenlerini artırma konusunda etkili olabilir.
Bu stratejiler, ebeveynlerin çocukların özgüven gelişiminde nasıl bir rol oynayabileceği ve hangi konulara dikkat edilebileceği noktasında yol gösterici olabilir. Her çocuğun farklı olduğunu unutmayın; bu nedenle, her birinin ihtiyaçlarına uygun yöntemleri belirlemek ve gerekli durumlarda bir uzman yönlendirmesi ve desteğine başvurmak oldukça önemlidir.