SPOR VE PSİKOLOJİ İLİŞKİSİ
Sporun Olumlu Etkileri
Sporun insan sağlığı üzerindeki özellikle fiziksel anlamdaki olumlu etkileri bilinmektedir. Egzersiz üzerine yapılan araştırmalar sporun fiziksel faydalarını; kas kuvveti, esneklik ve kalp damar sağlığına dair olumlu gelişmeleri ortaya koymuştur.
Sporun faydalarıyla ilgili sıklıkla sorulan sorulardan biri “Sporun psikolojiye etkisi nedir?’’ sorusudur.
Sporun psikolojik boyutları üzerine yapılan çalışmalarda; egzersizin olumlu zihinsel etkilerini ortaya koymaktadır. Düzenli spor yapmanın yaşam doyumu, bilişsel işlevler ve psikolojik iyilik hali ile bağlantılı olduğu bilinmektedir.
Aynı zamanda egzersizin psikolojide yardımcı bir müdahale olarak kullanılması da oldukça yaygındır. Özellikle kaygı bozuklukları, depresyon, beden algısı sorunları ve stres gibi konularda spor oldukça etkili bir ek müdahaledir.
Kaygı Bozukluklarında Sporun Etkisi
Kaygı tehdit edici olaylar sonucunda ortaya çıkan, çoğu zaman gelecek düşünceleri ile birlikte var olan, her insanın yaşadığı asla tamamen geçmeyen ve kesinlikle olması gereken sağlıklı bir duygudur. Kaygının yüksek düzeyde yaşanması, tehdit getiren durum bittikten sonra bile devam etmesi, ortada bir tehdit yokken bile var olan durumun tehdit olarak algılanması ve günlük hayatı olumsuz etkilemesi durumunda kaygı bozukluğunun varlığı konuşulmaktadır.
Spor ve psikoloji arasındaki ilişkiyi inceleyen uzmanlar sporun sosyal kaygı bozukluğu, yaygın kaygı bozukluğu, panik bozukluk ve obsesif kompulsif bozukluk gibi psikolojik rahatsızlıklar için terapiye yardımcı alternatif bir müdahale olarak kullanılabileceğini
Depresyonda Sporun Etkisi
Depresyon, sürekli üzüntü, karamsarlık ve mutsuzluk, isteksizlik, herhangi bir şeyden zevk alamama gibi ilgi kaybının yaşandığı ruhsal çöküntü ile karakterize duygudurum bozukluğudur. Düzenli egzersizin depresyon semptomlarını azalttığı düşünülmektedir.
Fiziksel efor gösterilen durumlarda serotonin, dopamin ve noradrenalin gibi hormonların vücutta daha fazla salgılandığı görülmektedir. Aynı zamanda vücutta stres hormonu olarak da bilinen kortizolün azaldığı da bilinmektedir. Bütün bu hormonal değişimler kişinin duygu durumunun pozitif anlamda değişmesine ve gelişmesine sebep olmakta ve var olan depresif semptomları azaltırken, depresif belirtilerin oluşmamasını sağlamaktadır.
Strese Sporun Etkisi
“Egzersiz neden stresi azaltır?” sorusunun bir diğer cevabı cevabı ise düzenli fiziksel aktivite sırasında vücutta meydana gelen hormonal değişiklerdir. En genel anlatımla hafif ve orta dereceli egzersizlerde, stres hormonu olarak da bilinen kortizol hormonunun seviyesinin azaldığı ve artış dönemlerinde ise normalden daha çabuk dengelendiği görülmektedir.
Spor ve Ruh Sağlığı, Psikolojik İyi Oluş Üzerine Yapılan Araştırmalar
Amacı düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisinin belirlenmesi olan bir çalışma bulgularında; Düzenli egzersiz yapan grubun, düzenli egzersiz yapmayan katılımcılara göre anlamlı olarak yüksek depresyon/mutluluk, mutluluk ve psikolojik iyi oluş puanlarına sahip olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda düzenli egzersizin depresyon mutluluk ve psikolojik iyi oluş ile ilişkili olduğu belirtilebilir
Literatüre genel olarak bakıldığında, fiziksel aktivitenin bireylere olumlu birçok katkısının olduğu gösteren çalışmalara rastlanmaktadır. Örneğin araştırmalar incelendiğinde, düzenli fiziksel aktivitenin gerginliği azalttığı ve depresyonu azaltmada etkili olduğu, kişinin kendini iyi ve mutlu hissetmesine katkı sağladığı ve psikolojik iyi oluşu artırdığını görülmektedir.
Sporun İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri
Sporun insan psikolojisi üzerindeki bazı etkileri özetle şunlardır:
○ Düzenli spor yapan kişilerde uyku kalitesi artmaktadır.
○ Kişinin motivasyon, sorumluluk, doğru hedef koyma ve zaman yönetimi gibi konularda gelişmesine olanak sağlamaktadır.
○ Kişilerin sosyalleşmesinde önemli bir rol oynar.
○ Kişinin dikkat ve odaklanmasında olumlu etkiler sağlar.
○ Stresin azalmasına yardımcı olmaktadır.
○ Öfkenin doğru bir yere yönlenmesini sağlamakta ve öfke kontrolünü geliştirmektedir.